Hoe zit het nou eigenlijk met die Griffioen?
Het bekende embleem van de Nederlandse troepen in Duitsland bestaat uit een combinatie van verschillende dieren; een creatie waarvan de oorsprong uit een ver verleden stamt. De Griffioen. Het logo dat zo nauw verweven is met de legerplaatsen Seedorf, Hohne en Langemannshof is dus niet speciaal ontworpen voor de 41 Pantserbrigade (later 41 Lichte Brigade/41 Gemechaniseerde Brigade), maar afgeleid van een fabeldier uit de oudheid. Daar is ook nooit een geheim van gemaakt.
Maar iemand moet ooit op het idee zijn gekomen dat deze beeltenis zich uitstekend leent om de samenwerking tussen beide landen in Navo-verband te symboliseren. Immers, de Griffioen is opgebouwd uit het achterlijf van een leeuw – die deel uitmaakt van het Nederlandse blazoen – en afgewerkt met de klauwen, vleugels en kop van een adelaar die we herkennen in het wapen van Duitsland. Waarom de adelaar is uitgedost met de oren van een paard is niet helemaal duidelijk. Wellicht een bewuste keuze om het dier een strijdvaardiger uiterlijk te geven. Want vergis je niet, de Griffioen vertegenwoordigt de heerschappij over twee ‘rijken’: de aarde en de lucht. Dat kun je met een bestaand dier niet uitbeelden, dus beter is het om er een te verzinnen.
De oude Grieken, ook niet vies van wat ‘knip- en plakwerk’, wisten de combinatie van de leeuw en de adelaar in één klap te vereeuwigen tot een machtssymbool. Het is moeilijk voor te stellen dat deze afbeelding destijds beschermd werd door kopieerrecht, zodat iedereen het dier naar eigen believen kon uitmonsteren met bijvoorbeeld schilden en zwaarden. Griffioenen (eigenlijk dus ‘vogelvrij’ verklaard) zijn er in vele varianten, zo ook de verklaringen die bij dit heraldisch schepsel worden verzonnen.
41 Pantserbrigade
Interessant is om in dit verband onze eigen Seedorf Griffioen eens nader te analyseren.
In de allereerste afbeeldingen (jaren ’60) is te zien dat de kop naar rechts is gericht. Ten tijde van de Koude Oorlog werd, zoals bekend, de vijand vanuit het oosten verwacht, dus het beest staat met opgeheven klauw in de verdedigingspositie. De staart omhoog, als teken van waakzaamheid over Nederland. Aangezien het strijdt met zuiver geweten is hij wit van kleur.
Het veld waarop de Griffioen wordt afgebeeld is blauw en groen gekleurd. Blauw, de lucht, als symbool voor de vrijheid. Groen staat voor het land dat wordt verdedigd. De kantelen die beide kleuren van elkaar scheidt duiden op een sterke vestingmuur, waarachter het veilig is.
Geslachtloos?
Over elk detail is nagedacht, al is het geslacht moeilijk vast te stellen op de eerste plaatjes van de Seedorf-mascotte. Handig weggewerkt, misschien een vrouwtje of heeft de ontwerper hier een steek laten vallen? Ter verdediging, een fictief dier dat uit allerlei onderdelen is opgebouwd hoeft niet per se over alle fysieke kenmerken te beschikken. Het plant zich wel voort op de tekentafel… Maar oude prenten laten er geen twijfel over bestaan; de Griffioen is een mannetje, en niet zo zuinig ook! We hadden ook niet anders verwacht in een tijd dat vrouwen in krijgsdienst nog betrekkelijk schaars waren.
In de jaren die volgen wordt het ontwerp wat aangepast. De eens zo strakke beeltenis krijgt rondere vormen, een slanker lijf, duidelijke poten en klauwen en jawel hoor… een piemel! Niet in machoformaat maar bescheiden van afmeting. Het moet ook weer niet te gek worden.
Dit kleinood mag hij behouden, ook als de Griffioen in 1992 een complete metamorfose ondergaat. Aan de Koude Oorlog is een einde gekomen, en het heeft verder geen zin om de Grijpvogel (zoals hij ook wel wordt genoemd) afwachtend naar rechts te laten turen.
41 Lichte Brigade
Er is weer sprake van ontspanning tussen Oost en West waardoor de 41 Pantserbrigade in 1992 wordt afgeslankt tot 41 Lichte Brigade. De kazernes in Langemannshof en Hohne worden kort daarna (respectievelijk in 1992 en 1993) weer overgedragen aan de Duitsers.
De Seedorfse brigade krijgt de beschikking over een nieuw embleem, waarbij men trouw blijft aan een oude bekende. De Griffioen, weliswaar in rechtopstaande houding en 180 graden gekeerd.
De blik, nu dus op het westen gericht, symboliseert de waakzaamheid over Nederland. De staart van de Griffioen is hangend, als teken van een non-agressieve houding. In zijn klauwen een zwaard dat door zijn lichte gewicht ooit als het ideale vechtwapen werd beschouwd. Dat ‘lichte’ verwijst ook naar de Lichte Brigade. De punt van het zwaard markeert het centrum van de Europese vlag. Blauw is ook in dit ontwerp nog steeds de kleur van de vrijheid. Het bovenste veld is geel, dat wordt geassocieerd met verkenning. Beide veldkleuren worden gescheiden door een zwarte lijn: de horizon.
Fabeldier zoekt nieuw baasje…
Als in 1998 de 41 Lichte Brigade wordt omgevormd tot 41 Gemechaniseerde Brigade heeft dat verder geen gevolgen voor de Griffioen. Trots houdt hij stand tot eind 2006, wanneer de laatste Nederlandse militair op legerplaats Seedorf het licht uitdoet…
De Griffioen leent ook zijn naam en beeltenis aan het weekblad voor de Nederlandse militairen (en hun gezinnen) in Duitsland dat vanaf 1968 verschijnt. Mogelijk dat daardoor jouw herinnering aan dit dier sterker verbonden is aan het blad dan met de kazerne. Feit is dat het hoe dan ook voor altijd verwant zal blijven aan je legertijd in Duitsland.
De relatie van de Griffioen met de Nederlandse landmacht heeft nog even voortgeduurd toen de Grijpvogel in 2006 in een geheel eigen interpretatie 
werd ‘geadopteerd’ door 411 Opvang- en Afvoercompagnie van het 400 Geneeskundig Bataljon te Ermelo, maar helaas is deze compagnie per 19 november 2013 opgeheven. Misschien was het post factum toch beter geweest als men gekozen had voor een feniks als symbool. De eigenschap van dit fabeldier is dat het in ieder geval in staat is uit zijn eigen as te herrijzen. De Griffioen is dat niet gelukt, al is hij dapper ten onder gegaan…
Terug naar hoofdstuk Seedorf-gerelateerde informatie
Seedorf40 